Süt sığırcılığında sürü yönetimi ve devamının en önemli ve vazgeçilmez öğelerinden biri buzağıların bakım ve beslenmesidir. Bu süreçte gösterilecek özen ve sağlanacak başarı gelecekte sürü sağlığı ve devamını mümkün kılacaktır.

Buzağı bakım ve beslenmesinde işletmenin arzu ettiği başarıya ulaşabilmesi için dikkat edilmesi gereken temel unsurlar şöyle sıralanabilir.

Doğuma Hazırlık Süreci

Doğuma iki ay kala buzağının anne karnındaki gelişiminin % 50 sinin gerçekleşmesi ve annenin bir sonraki süt verme dönemine hazırlanması açısından kuruya alınması gereklidir. Yine bu dönemde doğru şekilde ve yeterli beslenmesi anne karnındaki buzağının sağlıklı gelişmesi açısından önemlidir. Ayrıca doğumdan sonra salgılanacak olan kolostrum (ağız sütü) un kalitesi ve miktarı açısından da dengeli beslenme önemlidir. Doğuma 7-10 gün kala annenin bol altlıklı, loş, sakin bir ortamda ve diğer hayvanlardan ayrı olarak barındırılmasında yarar vardır.

Doğum ve Buzağıların Bakımı

Doğumun normalde kendiliğinden gerçekleşmesi arzulanır ancak bazı durumlarda yetiştiricinin veya konunun uzmanı bir veteriner hekimin yardımına ihtiyaç duyulabilir. Dolayısı ile her ihtimale karşı hem doğuma yardım edecek kişilerin hem de kullanılacak ekipmanın steril olması zorunludur. Normal olarak gerçekleşen doğumlardan hemen sonra buzağının ağız ve burun çevresinin süratle temizlenmesi ve bir an önce nefes almaya başlaması hedeflenir. Doğumdan hemen sonra annenin yavruyu yalayarak dolaşımı ve solunumu uyarması gerekir. Bu işlem aynı zamanda buzağının kurulanmasına da hizmet eder. Eğer anne yavruyu yalamıyor ise söz konusu işlem insan eliyle kuru bir bezle masaj tarzında yapılmalıdır. Doğumdan hemen sonra buzağının göbek kordonu 4-5 cm. mesafeden kesilerek uygun bir antiseptikle temizlenmelidir. Yine buzağının doğumu takip eden en kısa sürede ( ilk bir saat) 2 litre kadar ağız sütünü biberon vasıtası ile içmesi sağlanmalıdır. Buzağının kendiliğinden içmemesi durumda bu işlem cebri olarak bir sonda yardımı ile insan eliyle yapılmalıdır. Ağız sütü içirildikten sonra ayağa kalkan buzağı bir an önce bireysel bölmesine alınmalıdır. Buzağıya ilk 3 gün anne sütü ( kolostrum) günde 4-5 defa ve günlük 4-5 litre olarak içirilmelidir. Doğduğu günden itibaren temiz su serbest olarak tüketimine sunulmalıdır.

Kolostrum (Ağız Sütü) un önemi

• Normal sütün 2 katı kuru madde, 2 katı kazein 6 katı immunglobulin (bağışıklık sağlayan madde), 3,5- 4 katı protein, 1,5-2 katı yağ, 8-10 katı A vitamini ve 2 katı mineral içerir.

• Buzağının hayatta kalabilmesi ve hastalıklara karşı bağışıklığının sağlanması için ağız sütü alması zaruridir.

• İlk 2 saatte en az 2 litre ağız sütü içirilmeli, toplamda ilk 12 saatte 4-5 litre ağız sütü içtiğinden emin olunmalıdır.

• Sağlıklı bağırsak gelişimi, besin maddelerinin emilimini ve bakteriyel dışlamayı sağlar.

• Buzağının anne karnındayken sindirim kanalında biriken içeriğin (mekonyum) atılmasını sağlar.

Başlangıç Dönemi Bakım ve Beslenmesi

Bu dönem buzağıların süt emme dönemimi ve sütten kesilmeyi takip edecek 15- 20 günlük süreç kadardır. Bu dönemde buzağıların sağlıklı gelişimlerini devam ettirebilmeleri, hastalıklardan ve bulaşmalardan korunabilmeleri açısından bireysel bölmelerde barındırılmalarında yarar vardır. Bölmeler 1,5 – 2 m² taban alanına sahip, bol altlıklı, temiz, havadar, gün ışığından yeterince yararlanabilen ve hakim rüzgarlardan korunaklı olarak planlanmalıdır. Bölmelerde her zaman ve rahat ulaşılabilir bir yerde temiz su ve başlangıç yemi bulunmalıdır. 

Süt

• İlk 30 gün boyunca veya günlük olarak 450-500 gr buzağı başlangıç yemi tüketmeye başlayıncaya kadar günlük 4 litre ve iki öğün halinde verilmelidir veya pratik olarak canlı ağırlığın % 10 u aşmayacak şekilde verilebilir.

• Daha sonra günlük 2 litre ve tek öğün olarak verilmesine günlük olarak 1 kg kadar başlangıç yemi tüketmeye başlayıncaya kadar devam edilir ve 1 kg başlangıç yemi tüketmeye başladığında sütten kesilir.

• Sütten kesme kararı alınırken; gelişme geriliği olan veya herhangi bir sağlık sorunu olan buzağıların bir süre daha sütle beslenip sorunları aştıktan sonra sütten kesilmesinde yarar vardır. Yine aşırı soğuk ve yağışlı havalarda da sütten kesme işlemi şartlar düzelinceye kadar bir süreliğine ertelenebilir.

• Süt 38֯C sıcaklıkta biberonla ve gerekli hijyenik tedbirler alınarak verilmelidir.

• Çok soğuk havalarda % 50 artırılarak verilebilir.

• Sütün iki öğünde verilmesi günde iki kez gözlem yapılması açısından yararlıdır. 

• Su en fazla ihtiyaç duyulan en zaruri besindir.

• Buzağının vücudunun % 70 i sudur.

• Rumen gelişimi için gerekli olan bakteriler sulu ortamda gelişebilmektedir.

• Tüketilen katı yemlerin parçalanabilmesi için su gereklidir.

• Su alımının artırılması kuru madde alımını ve günlük canlı ağırlık artışını da artırır

• Su yeterli olmazsa rumen gelişimi için gerekli uçucu yağ asitleri (bütirik, propiyonik, asetik) oluşamamaktadır.

• Başlangıç Yemi doğumu takip eden 3. günden itibaren buzağının serbest tüketimine sunulmalıdır

• Pelet kalitesi yüksek olmalıdır.

• Yeterli protein enerji ve diğer besin öğelerini içermelidir.

• Rumende arzu edilen şekilde fermente olmalı ve rumen gelişimini sağlamalıdır.

• Başlangıç yemi buzağının sağlıklı gelişimi ve sütten kesme sırasında oluşabilecek stresi atlatmada hayati önem taşır.

• Rumenin sağlıklı gelişimi için gereklidir. 

• Kuru ot günlük olarak 500-600 gr başlangıç yemi tüketmeye başlayan buzağılara iyi kaliteli kuru ot verilmeye başlanabilir.

• Kötü kalite, fazla miktarda ve erken dönemde verilmeye başlanırsa; başlangıç yemi tüketimini düşürür, rumen gelişimini yavaşlatır ve günlük canlı ağırlık artışı ile büyüme olumsuz etkilenir.

• Erken dönemde verilmesi durumunda başlangıç yemi miktarının %10-15 ini geçmemesi iyi olur.

• Başlangıç döneminde dikkat edilecek bir diğer hususta; bakım ve beslemedeki çok sayıda değişikliğin aynı anda yapılmaması, buzağıların gelişimleri ve sağlık durumları uygun olmadan toplu bölmelere alınmamasıdır.

Büyütme Dönemi Bakım ve Beslenmesi

Bu dönem ortalama olarak buzağıların 3 aylık yaştan 6 aylık yaşa kadar olan dönemini kapsar. Bu dönemde sağlıklı buzağılar toplu barınaklara alınarak bir arada bakılmaya başlanır. Bu dönemde buzağıların önünde iyi kalitede buzağı büyütme yemi, serbest ve temiz su ile iyi kalitede kuru ot bulundurulur. Bu dönemde hayvanların kuru, temiz altlıklı havadar gün ışığından yaralanabilen, hayvan başına yeterli padok ve yemlik alanı sunabilen bölümlerde barındırılmasında yarar vardır. Padoklarda mümkün olduğunca yakın yaş grubunda hayvanların bulundurulması önerilir. Bir bölümdeki hayvan sayısının 20-25 ten kalabalık olması önerilmez.

Doğumu takip eden ilk 6 aylık dönemde buzağılar yaşam süreleri boyunca sağlayacakları boylanmanın % 50 sini gerçekleştirirler. Bu dönemde gerekli boy gelişimi sağlanamaz ise daha sonraki dönemde bu eksiğin telafi edilmesi mümkün olmamaktadır. Unutulmamalıdır ki bir canlının yediğinden yararlanmasının en yüksek olduğu gün doğduğu gündür ve gün geçtikçe birim canlı ağırlık artışı kazancı için harcamanız gereken para artacaktır. Emek yoğun olarak da adlandırabileceğimiz bu dönemin başarısı sürünün başarısı açısından önemlidir.